රසායනික ඉංජිනේරු විද්යාව යනු වර්තමාන ලෝකයේ ඉංජිනේරු විද්යාවේ ප්රමුඛතම ක්ෂේත්රයකි. නමට අනුව, ඔබ බොහෝ දෙනා මෙයට රසායන විද්යාව හා රසායනික ද්රව්ය විශාල ප්රමාණයක් සම්බන්ධ වනු ඇතැයි උපකල්පනය කිරීමට ඉක්මන් විය හැකි අතර රසායන විද්යාව පිළිබඳ ඔබේ විශ්වාසය හා ආශාව මත පදනම්ව ඔබ එය කිරීමට තෝරා ගනු ඇත. නමුත් ඇත්ත වශයෙන්ම මෙය යථාර්ථයට වඩා බොහෝ සෙයින් වෙනස් වන අතර මෙම ක්ෂේත්රය “1% රසායන විද්යාව සහ 99% ඉංජිනේරු” ලෙස විස්තර කර ඇත. ඇත්ත වශයෙන්ම, රසායනික ඉංජිනේරුවන් ප්රධාන වශයෙන් ගනුදෙනු කරන්නේ බලශක්ති හා ද්රව්යමය ශේෂයන් සැලකිල්ලට ගනිමින් අමුද්රව්ය ප්රයෝජනවත් නිෂ්පාදන බවට පරිවර්තනය කරන ක්රියාවලීන් සංවර්ධනය කිරීම සහ අපේක්ෂිත කාර්යක්ෂමතාව සහ මාර්ගයේ තිරසාර බව සහතික කිරීම ය. මෙය බොහෝ රසායනික ඉංජිනේරුවන් කර්මාන්තශාලා සහ නිෂ්පාදන කම්හල්වල ඔවුන්ගේ භූමිකාවන් සොයා ගැනීමට හේතු වන නමුත් එය කිසිසේත් ඔවුන්ගේ එකම වෘත්තීය විකල්පය නොවේ. මේ අනුව, මෙම ක්ෂේත්රය වඩාත් නිවැරදිව “රසායනික හා ක්රියාවලි ඉංජිනේරු” ලෙස නම් කර ඇත.
ඔබ දැනගත යුතු දේවල්
රසායනික ඉංජිනේරු උපාධි අපේක්ෂකයින් ඉගෙන ගන්නා විෂය මාලාව ප්රධාන වශයෙන් භෞතික විද්යාවේ හා රසායන විද්යාවේ මූලික මූලධර්මයන්ගෙන් සමන්විත වේ (ස්කන්ධ හා බලශක්ති සමතුලිතතාවය, ප්රතික්රියා අනුපාතය, තාප හුවමාරුව යනාදිය). ගණිතය හා ස්වාභාවික විද්යාව පිළිබඳ ගැඹුරු දැනුමක්ද අවශ්ය වේ. විෂයමාලාවෙන් 20% ක් පමණක් රසායන විද්යාව අඩංගු වන අතර එයින් වැඩි ප්රමාණයක් භෞතික රසායන විද්යාව වේ. ජීව විද්යාව පවා විෂය මාලාවේ කොටසක් වන නමුත් ගැඹුරු දැනුමක් අවශ්ය නොවේ. ඔවුන්ගේ නිෂ්පාදන ක්රියාවලීන් ආර්ථිකමය විය යුතු බැවින් ඔවුන්ට ආර්ථික විද්යාව පිළිබඳ පුළුල් දැනුමක් අවශ්ය වේ. විශ්වාස කළත් නැතත්, රසායනික ඉංජිනේරුවන්ට මෙම සියලු මූලධර්ම ප්රායෝගික පරිසරයක භාවිතා කිරීමේ හැකියාව තිබිය යුතුය. මෙහි ප්රතිඵලයක් වශයෙන් මෙය ඔවුන්ව බහුකාර්ය ඉංජිනේරුවන් බවට පත් කරන අතර මෙය විශ්වීය විද්යාවක් ලෙස සැලකේ.
රසායනික ඉංජිනේරුවන් සම්බන්ධ වන එක් ප්රධාන අංශයක් වන්නේ අමුද්රව්යවලට වටිනාකමක් එක් කර ඒවා නිෂ්පාදන බවට පරිවර්තනය කරන නව නිෂ්පාදන / නිෂ්පාදන පහසුකම් සැලසුම් කිරීම සහ ඉදිකිරීමයි. මෙහිදී, ක්රියාවලිය හා සම්බන්ධ ප්රතික්රියා ආදිය පිළිබඳ රසායන විද්යාව ප්රධාන වශයෙන් පර්යේෂකයන් සහ විද්යායින් විසින් රසායනාගාර පරිසරවල සංවර්ධනය කරනු ලැබේ. කෙසේ වෙතත්, විශාල කාර්මික කම්හලක් සඳහා එකම මූලධර්මය යෙදීම එතරම් සරල නැත; ක්රියාවලිය විශාල වන විට රසායන විද්යාව හා ආශ්රිත විද්යාවන් වෙනස් ලෙස හැසිරෙනු ඇත. හැසිරීමේ මෙම වෙනස විසඳීම සඳහා, වෙළඳපල අවශ්යතාවයක් සපුරාලීම සඳහා රසායනාගාරයේ ක්රියාවලියක් ‘පරිමාණය කිරීම’ සඳහා රසායනික ඉංජිනේරුවන්ගේ කාර්යභාරය ඉතා වැදගත් වේ. නූඩ්ල්ස් පැකට් 1 ක් සහ එකවර නූඩ්ල්ස් පැකට් 10 ක් අතර ඇති වෙනස ගැන සිතා බලන්න. 10 ක් සෑදීමේදී එක් පැකට්ටුවක් සෑදීමේදී එකතු කරන ප්රමාණයන්හි අනුපාතය සමාන නොවන බැවින් ඔබට වෙනස පැහැදිලිව දැකගත හැකිය — අපි වෙනස් ජල ප්රමාණයක් සහ විශාල බහාලුමක් භාවිතා කරමු (එය රත් කිරීමට වැඩි කාලයක් ගත වේ) එය එසේ නොවේ තනි පැකට්ටුවක් සෑදීමට භාවිතා කරන ප්රමාණය මෙන් 10 ගුණයක් විය යුතුය. මෙගා නිෂ්පාදන කම්හල් සඳහා රසායනාගාර පර්යේෂන ප්රායෝගිකව ඉහල නැංවීමේදී සමඟ ඇති වන අභියෝගය මෙය වන අතර රසායනික ඉංජිනේරුවන් මෙය විසඳීමේදී අත්යවශ්ය වේ!
රසායනික ඉංජිනේරු ක්ෂේත්රයේ ප්රධාන අංග කිහිපයක්
රසායනික ඉංජිනේරු විද්යාවේ ප්රධාන අවධානය යොමු කළ යුතු අංශ කිහිපයක් ආහාර හා ජෛව රසායනික ඉංජිනේරු විද්යාව, ඛනිජ රසායනික ඉංජිනේරු විද්යාව, පොලිමර් ඉංජිනේරු විද්යාව සහ බලශක්ති හා පාරිසරික ඉංජිනේරු විද්යාව සහ තවත් බොහෝ අංශ ලෙස වර්ග කළ හැකිය. නැනෝ තාක්ෂණය වැනි ඉදිරි ක්ෂේත්රවල පවා රසායනික ඉංජිනේරුවන් කාර්යභාරයක් ඉටු කරයි. ක්ෂේත්රය කොතරම් විවිධාකාරද යත්, සිලිකන් නිම්නයේ මයික්රොචිප්ස් සමඟ වැඩ කරන උපාධිධාරීන් පවා ඔබට සොයාගත හැකිය.
විශේෂයෙන් අද ජනගහන වර්ධනය හා වෙළඳපල අවශ්යතා වෙන කවරදාටත් වඩා විවිධාකාර වීමත් සමඟ ඇතැම් නිෂ්පාදන සඳහා විශාල ඉල්ලුමක් පවතී. මෙම නිෂ්පාදන වේගයෙන් ගමන් කරන පාරිභෝගික නිෂ්පාදනවල සිට තෙල් හා බහු අවයව දක්වා විය හැකිය. පරීක්ෂණ කට්ටල හා බොහෝ විට එන්නත් වල ප්රවනතාවයක් පවතින වර්තමාන COVID-19 වසංගතය ගැන සලකා බලන්න; මහා පරිමාණ නිෂ්පාදන එන්නත් සංවර්ධනය සඳහා ප්රධාන අවධානයක් යොමු කරන අතර රසායනික ඉංජිනේරුවන් එය සාක්ෂාත් කර ගැනීමට මඟ පෙන්වයි. කෙසේ වෙතත්, “බලශක්ති ඉල්ලුම” විශේෂයෙන් ශ්රී ලංකාව වැනි රටවල ද ගැටළුවක් වන බැවින් ඔවුන් නිෂ්පාදනය කරන ඕනෑම දෙයක් බලශක්ති කාර්යක්ෂම විය යුතු බව ඔවුන් මතක තබා ගත යුතුය. තවද, පාරිසරික ප්රමිතීන්ට අනුකූල වන පරිදි ඔවුන්ගේ ක්රියාවලිය සැලසුම් කිරීමට ද සිදුවී ඇති අතර තිරසාරභාවය ආමන්ත්රණය කළ යුතු ප්රධාන කාරණයක් වේ. මෙම සියලු සාධක සමතුලිත කිරීම සහ ප්රායෝගික ගැටලු විසඳීම රසායනික ඉංජිනේරුවෙකු මුහුණ දෙන ප්රධාන කාර්යයන් වේ. සියල්ලට ම, මෙය ක්ෂේත්රය අවිවාදිත ලෙස අභියෝගාත්මක වන අතර එය ප්රධාන වශයෙන් නිෂ්පාදන හා නිෂ්පාදන ක්රියාවලීන් සමඟ කටයුතු කරන බැවින් රටක යහපැවැත්ම සහ ආර්ථිකය මෙහෙයවිය හැකි ප්රධාන බලවේගයන්ගෙන් එකකි.
කෙසේ වෙතත්, ඉහත සඳහන් කළ පරිදි රසායනික ඉංජිනේරුවන් ඉතා විවිධාකාර වන අතර මෙම කාරණය නිසා ඔවුන්ට ඉංජිනේරු නොවන විවිධ විෂයයන්ට අනුවර්තනය වීමට හැකි වේ. බොහෝ රසායනික ඉංජිනේරු උපාධිධාරීන් උපාධිය ලැබීමෙන් පසු උසස් අධ්යාපනය හදාරන අතර ‘පර්යේෂකයෙකු’ වීමට ඔවුන්ගේ මංපෙත් විවර කරති. රටක නවෝත්පාදනයන් හා නව නිපැයුම් සඳහා දායක වන අනෙක් වැදගත් සාධකයන්ගෙන් එකක් වන පර්යේෂණය ආර්ථිකය ද මෙහෙයවයි. රසායනික ඉංජිනේරු විද්යාවට කේතීකරණය සහ ගණිතමය / පරිගණක ආකෘති නිර්මාණය පිළිබඳ මනා දැනුමක් අවශ්ය වන අතර, එමඟින් කේතීකරණ පරිසරයට නිරාවරණය වීමට හැකි වන අතර කෙනෙකුට සැලසුම් කිරීම සහ පර්යේෂණ වැනි යෙදුම් සඳහා දත්ත විද්යාව සහ යන්ත්ර ඉගෙනීම පවා කළ හැකිය. මෙම ක්ෂේත්රයට මා ආදරය කරන දෙය නම් එය සැබවින්ම විශ්ව විනයකි.
ශ්රී ලංකාවේ රසායනික ඉංජිනේරු විද්යාවේ රසවත් යෙදුම් කිහිපයක්
ශ්රී ලංකාව සම්බන්ධයෙන් ගත් කල, අපේ ආර්ථිකයට අහිතකර ලෙස බලපාන අපනයන නොමැතිකම නිසා සහ බංකොලොත් උභතෝකෝටිකතාවයකට බල කිරීම. මෙයට හේතුව වී ඇත්තේ ශ්රී ලංකාවට එහි අමුද්රව්ය විදේශීය වෙළඳපොළට බලපාන වටිනා නිෂ්පාදන බවට පරිවර්තනය කිරීමට නොහැකි වීමයි. CGTL (Ceylon Graphene Technologies).යටතේ සිදුකරන ලද Graphene නිෂ්පාදන කම්හලක අප දැන් සිටින තත්ත්වය අනුව එය දැන් යහපත් අතට හැරෙනු ඇත. මෙම බලාගාරය මෙරට පළමුවරට පිහිටුවාඇති අතර මෙහි ඇති පුදුමය නම් ශ්රී ලංකාවෙන් සොයාගත් පිරිසිදු මිනිරන් ග්රැෆයිට් එකක් ග්රැපීන් බවට පරිවර්තනය කිරීමට හැකිවීමයි. එය ඉතා වටිනා නිෂ්පාදනයක්. වර්තමානයේ, ග්රැෆයිට් එහි අමු ස්වරූපයෙන් එතරම් ප්රයෝජනයක් නොමැති අතර එය කිලෝග්රෑමයකට ඇමරිකානු ඩොලර් 2–3 කට පමණ විදේශ වෙළඳපොළට විකුණනු ලැබේ. නමුත් ග්රැපීන් බවට පරිවර්තනය කිරීමෙන් බලාගාරය විසින් එකතු කරන ලද වටිනාකම එකතු කිරීමෙන් පසුව, මිල ඇමරිකානු ඩොලර් 3500 ට වඩා පහසුවෙන් අගය කෙරේ. අගය එකතු කිරීමේ බලපෑම ඇදහිය නොහැකි තරම් 1500 ගුණයක් පමණ වේ. එපමණක් නොව, ග්රැපීන් වල බහුකාර්ය ස්වභාවය නිසා රටේ පර්යේෂකයන්ට සහ ඉංජිනේරුවන්ට ග්රැපීන් පදනම් කරගත් නිෂ්පාදන නිපදවීමට හැකි වන අතර එය ඊටත් වඩා විශාල අපනයන කර්මාන්තයක් නිර්මාණය කරයි.
අප කරන සෑම දෙයක්ම පාහේ අප අවට පරිසරයට බලපාන අතර තිරසාර ක්රියාවලීන්හි වර්ධනය සහතික කිරීම වැදගත් ය. චක්රලේඛ ආර්ථිකය පිළිබඳ සංකල්පය මෙහි පැන නගින්නේ ආර්ථිකයක් එහි අමුද්රව්ය හා නිෂ්පාදනවල වටිනාකම හැකි තරම් අඩු කිරීමෙන් සහ පුනර්ජනනීය බලශක්ති ප්රභවයන් භාවිතා කිරීමෙන් ය. මෙයින් මූලිකවම අදහස් කරන්නේ නිෂ්පාදන හා අතුරු නිෂ්පාදන (පරිභෝජනය නොකළහොත්) ප්රතිචක්රීකරණය කිරීමට හෝ වැඩිදුර ප්රයෝජනවත් නිෂ්පාදන බවට පරිවර්තනය කිරීමට ප්රවේශමෙන් ක්රියාදාම සැලසුම් කිරීම තුළින් හැකි වන අතර MAS විසින් මෙය සාක්ෂාත් කරගනු ලැබුවේ ඔවුන්ගේ අපජල පවිත්රකරණයට සහ රටේ ජල පීඩනය අඩු කිරීමට ඵලදායී විසඳුමක් සොයා ගැනීමෙනි . මෙය 2011 දී ආරම්භ කරන ලද අතර ඔවුන් කරන්නේ අපජල අපවිත්ර ද්රව්ය හා දූෂක ද්රව්ය රොන් මඩකට ඉවත් කිරීමෙනි. මෙම රොන්මඩ ගොඩබෑමේ තැන්පත් කිරීම සඳහා භාවිතා කරන ලද නමුත් රොන් මඩ භූගත ජලය දූෂණය කරන බැවින් පරිසරයට දූෂක ද්රව්ය මුදා හැරීම හා සමාන වේ. අවශ්ය වන්නේ ඔවුන්ට කිසිදු හානියක් කළ නොහැකි පරිසරයක ඔවුන් කොටු කර ගැනීම සඳහා ඵලදායී ක්රමයක් වන අතර රොන් මඩ තවදුරටත් සැකසීමට හා ඉදිකිරීම් ක්රියාවලීන් සඳහා භාවිතා කළ හැකි පරිසර ගඩොල් බවට පත් කිරීමට ඔවුන් නව්ය වූ බැවින් මාස් විසින් මෙය සාක්ෂාත් කර ගන්නා ලදී. මෙය පරිසර දූෂණය සම්බන්ධයෙන් ඔවුන් කලින් කළ දෙයට වඩා බෙහෙවින් යහපත් වන අතර එය වෙනත් කර්මාන්තයක් සමඟ අතිච්ඡාදනය වන අතර සාමාන්ය ගඩොල් නිෂ්පාදකයින් මත බර මුදා හරිනු ලැබේ. මෙම අවස්ථා හඳුනා ගැනීමේදී රසායනික ඉංජිනේරුවන්ගේ කාර්යභාරය වඩාත් පිළිබිඹු වේ.
රසායනික ඉංජිනේරු විද්යාව ඉතා විවිධාකාර ක්ෂේත්රයක් වන අතර මාතෘකාව එසේ තිබියදීත් එයට රසායන විද්යාව හා සම්බන්ධ වන්නේ ඉතා අල්ප වශයෙනි. සමාජයට, පරිසරයට සහ දැනටමත් පවත්නා දූෂණයට එරෙහිව සටන් කිරීම සඳහා තිරසාර නවෝත්පාදනයන් සම්බන්ධයෙන් අනාගතයේ යතුර තබා ඇති ඉතා වැදගත් ක්ෂේත්රයකි. ලෝකයේ වර්තමාන ප්රවණතාවයත් සමඟම, නුදුරු අනාගතයේ දී රසායනික ඉංජිනේරුවන් සඳහා ඇති ඉල්ලුම ඉතා ඉහළ වනු ඇත!
ලියන ලද්දේ: නිරෝධ රාජමන්ත්රි
පරිවර්තක — පියමි මධුභාෂිණී